Με οδηγό την πλούσια θρησκευτική παράδοση, στα μοναστήρια και τα ξωκλήσια του Λασιθίου, σε τόπους όπου ενώνεται ο ουρανός, η γη και η θάλασσα, ο νους γαληνεύει. Στα Γουρνιά, σε μια απότομη πλαγιά με θέα στη θάλασσα, βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Κρήτης, η Μονή Παναγίας Φανερωμένης. Το καθολικό της Μονής είναι κτισμένο μέσα σε μια σπηλιά, ενώ το νερό που ρέει στο δεύτερο σπήλαιο χρησιμοποιείται ως αγίασμα. Πολλοί είναι οι πιστοί που συρρέουν τον Δεκαπενταύγουστο, καθώς η Παναγία θεωρείται θαυματουργή. Εκεί διασώζεται ακόμα και το κρυφό σχολειό που λειτουργούσε κατά την Τουρκοκρατία.
Μέσα στο πανέμορφο φαράγγι των Αγίων Πάντων, δίπλα στις σπηλιές όπου διέμεναν οι ερημίτες, βρίσκεται μια διαφορετική Μονή Παναγιάς Φανερωμένης. Το όνομα της το οφείλει στην εικόνα που βρέθηκε στο «Σπήλιο του Ασκητή», δίπλα στην εκκλησία. Τον Δεκαπενταύγουστο πληθώρα πιστών διαμένουν στον οικισμό που έχει δημιουργηθεί.
Χαρακτηριστικό δείγμα πρωτοβυζαντινής αρχιτεκτονικής, με σπάνιες τοιχογραφίες, είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε την εποχή της Εικονομαχίας και έδωσε και το όνομά του στην ομώνυμη πόλη. Το πιο διάσημο Βυζαντινό μνημείο της Κρήτης όμως είναι ο τρίκλιτος ναός της Παναγίας της Κεράς, με τις τοιχογραφίες του 14ου αιώνα και τις θαυμαστές εικόνες.
Μια καλή μέρα για να επισκεφθείτε την Παναγία την Βιγλιώτισσα, με τις τοιχογραφίες από το 14ο αιώνα, τα τρεχούμενα νερά και το γλυπτό της Μάνας, είναι η δεύτερη Κυριακή του Μάη, όπου εδώ και 25 χρόνια διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού η Γιορτή της Μητέρας.
Ένα από τα πιο ξακουστά μοναστήρια όμως, είναι η Μονή Τοπλού, της Παναγίας Ακρωτηριανής. Στην Μονή διασώζονται εικόνες από τον 15ο αιώνα, ενώ στεγάζει Μουσείο Χαλκογραφιών και Ελληνικών Λαϊκών Χαρακτικών από μοναχούς του Αγίου Όρους του 18ο και 19ο αιώνα. Εκεί παράγονται και εξαιρετικά βιολογικά προϊόντα, όπως κρασί, λάδι και ρακή. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την σελίδα.