Το παράδειγμα της πόλης του Άχερν ακολουθεί ο Δήμος Σερρών εφαρμόζοντας πιλοτικά προγράμματα διαχείρισης απορριμμάτων. Εξάλλου ο εν λόγω δήμος κέρδισε το πρώτο «Ελληνικό Βραβείο για το Περιβάλλον» το 2014 και θέτει υποψηφιότητα το 2016 για το «Ευρωπαϊκό Πράσινο Βραβείο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το «πράσινο σημείο» παρουσιάστηκε στο ενημερωτικό ταξίδι εκπροσώπων του Δήμου Σερρών που διοργανώθηκε από την ελληνογερμανική συνέλευση και γίνεται πράξη. Τι είναι; Σε έναν φυλασσόμενο χώρο στο αμαξοστάσιο Σερρών, σε κοντέινερ 8 κυβ. μ. διαχωρίζονται κατά είδος όλα τα απορρίμματα που δεν καταλήγουν στους κάδους και πάνε για επεξεργασία, ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση. Κλαδιά, μπάζα, ηλεκτρονικές συσκευές, μέταλλα, ελαστικά, λαμπτήρες. «Παράλληλα για να διευκολυνθούν οι δημότες με αυτήν την πρακτική, περιμετρικά της πόλης τοποθετήθηκαν μεγάλοι κάδοι, όπου αποθέτονται τα ογκώδη απορρίμματα», είπε μιλώντας στη Deutsche Welle ο αντιδήμαρχος καθαριότητας του Δήμου Σερρών Παντελής Χράπας. Έτσι μπορούν να φτάσουν ευκολότερα στο «πράσινο σημείο» προορισμού τους. Στις κοινότητες του δήμου πρόκειται να δημιουργηθούν και άλλα τέτοια μίνι «πράσινα σημεία».

Σκοπός του δήμου είναι αυτό να φέρει στο μέλλον και κάποια έσοδα για να μπορέσει να συντηρηθεί. Με τη λογική του ο ρυπαίνων πληρώνει «απώτερος στόχος μας είναι αυτός που παράγει περισσότερα απορρίμματα να επιβαρύνεται περισσότερο σε σχέση με αυτόν που ανακυκλώνει, ο οποίος και θα έχει μία έκπτωση στα δημοτικά τέλη», αναφέρει, επισημαίνοντας βέβαια ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα δε βοηθά σε αυτή την κατεύθυνση.

Κάθε σπίτι ένας κάδος

Η άλλη πρακτική που ακολουθεί τα γερμανικά πρότυπα είναι αυτή του ατομικού κάδου. Σε 150 σπίτια σε μια γειτονιά των Σερρών με μονοκατοικίες τοποθετήθηκαν ατομικοί κάδοι γερμανικής κατασκευής και η αποκομιδή των απορριμμάτων γίνεται πλέον μία φορά την εβδομάδα. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα εφαρμοστεί τον επόμενο χρόνο και τα αποτελέσματα θα δείξουν την επέκταση του και σε άλλες περιοχές.

Tα κέρδη; «Ο Δήμος μειώνει τις δαπάνες από την βελτιστοποίηση των δρομολογίων των απορριμματοφόρων σε καύσιμα, εργατοώρες και έξοδα αποκατάστασης των φθορών. Συνάμα, η καθαριότητα της πόλης βελτιώνεται αλλά και η ηχητική ρύπανση που συνήθως περνάει ‘στα ψιλά'», τόνισε ο κ. Χράπας. Ακόμη στα θετικά λογίζονται η μείωση της συμφόρησης των κάδων σε ένα σημείο αλλά και ότι δεν υπάρχει η ανάγκη απολύμανσης τους. Οι πολίτες φροντίζουν για την καθαριότητα τους.

Το πιλοτικό πρόγραμμα έγινε δεκτό με ικανοποίηση από τους περισσότερους κατοίκους της γειτονιάς του Αγίου Παντελεήμονα στις Σέρρες. «Καθάρισε η γειτονιά. Δεν υπάρχουν πλέον πεταμένες σακούλες», λέει χαρακτηριστικά ο κάτοικος της περιοχής κ. Ευάγγελος Χαριζάνης. «Προσωπικά είμαι πολύ ευχαριστημένος. Είναι κάτι δικό σου ο κάδος και οφείλεις να τον προσέξεις. Βοηθιέται έτσι και η ανακύκλωση συσκευασιών». Υπάρχουν, όπως ανέφερε, και προβλήματα με δύσβατα σημεία σε κάποια σπίτια, αλλά «η καλή διάθεση των υπαλλήλων καθαριότητας βοηθάει την κατάσταση».

Τα προβλήματα

Βέβαια οι Σέρρες είναι μία σύγχρονη νεοελληνική πόλη με διαφορετική οικιστική οργάνωση σε σχέση με τη Γερμανία. Μένει να γίνουν πολλά τολμηρά βήματα ακόμη, όπως η εφαρμογή παρόμοιων προγραμμάτων στις πολλές πολυκατοικίες αλλά και η χρήση υπόγειων κάδων. Όμως το περιβάλλον της οικονομικής κρίσης και οι ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες τους θερινούς μήνες λειτουργούν αποτρεπτικά.

Υπήρξαν βέβαια και κάποιες διαμαρτυρίες από υπερήλικες που κατοικούν στην περιοχή που λόγω του μεγέθους του κάδου αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος εξηγεί: «Η χρήση των μεγάλων κάδων των 360 λίτρων έγινε γιατί σκοπεύουμε να επεκτείνουμε το πρόγραμμα και η αποκομιδή να γίνεται μία φορά στις 10 μέρες. Όμως, σκοπεύουμε να προμηθευτούμε μικρότερους των 240 ή 120 λίτρων για να λύσουμε το ζήτημα. Βέβαια υπάρχουν και κάποιοι που δε θέλουν τον ατομικό κάδο διότι θα πρέπει να έχουν την ευθύνη της φροντίδας και της καθαριότητας τους».

Σύμφωνα με τον κ. Χράπα τα εμφανή αποτελέσματα του εγχειρήματος θα αργήσουν. Όπως λέει, «ίσως τότε να μην ασχολούμαι με τα κοινά. Σήμερα πρέπει να πείσουμε τους πολίτες να λειτουργήσουν αλλιώς και οι πολιτικοί να οργανωθούμε στο πλαίσιο της χρηστής διοίκησης». Για την ελληνογερμανική συνεργασία τόνισε πως «είναι χρήσιμο να βλέπεις καλές πρακτικές από πρώτο χέρι. Θα πρέπει όμως να γίνουν άλματα στη δημιουργία της περιβαλλοντικής συνείδησης, κάτι που χτίζεται από το σχολείο, σε μικρή ηλικία».

Ζήτημα νοοτροπίας

O τομέας της διαχείρισης απορριμμάτων προοιωνίζεται ότι θα δημιουργήσει μεγάλο έδαφος για επενδύσεις. «Για να προχωρήσουν οι επενδύσεις θα πρέπει να υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Είναι σημαντικό για την Ελλάδα ότι η αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και στο τέλος οι διαδικασίες εναπόθεσης. Συνολικά, είναι αναγκαίες οι μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες προωθούνται και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.», ανέφερε μιλώντας στη Deutsche Welle o Ράινχαρτ Κόστλιν, πρώην δήμαρχος της πόλης του Άχερν, που συνεργάστηκε με τον Δήμο Σερρών.

Ο ίδιος πιστεύει πως τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι τις περισσότερες φορές θέμα νοοτροπίας: «Οι Έλληνες είναι κάπως ατομιστές και αυθόρμητοι, αυτό βέβαια τους καθιστά και τόσο συμπαθητικούς. Είναι απρόθυμοι στο να οργανωθούν συλλογικά π.χ. σε συνεταιρισμούς, ακομμάτιστες οργανωτικές μορφές εθελοντικού είδους». Ακόμη εντοπίζει ένα δομικό πρόβλημα στο σύστημα εκλογής της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, το οποίο οδηγεί όπως χαρακτηριστικά τονίζει «σε μία δημοκρατία που θυμίζει εκκρεμές», όπου είτε κυβερνάει η μία παράταξη είτε η άλλη, συμπληρώνοντας ότι «έτσι δεν μπορεί να προωθηθεί η συνεργασία και δυσχεραίνεται η συνέχεια του πολιτικού έργου».

Η κατάσταση στη Γερμανία

Στις μεγαλουπόλεις της Γερμανίας η διαχείριση των απορριμμάτων ρυθμίζεται ξεκάθαρα. Υπάρχει εξάλλου παρακαταθήκη εμπειρίας ετών. Ο διαχωρισμός των απορριμμάτων εφαρμόζεται και στις πολυκατοικίες και μερικές φορές υποστηρίζεται και από τη διαχείριση της οικοδομής. «Εδώ δεν χρησιμοποιούνται οι κανονικοί κάδοι αλλά κοντέινερ», λέει ο Ράινχαρντ Κόστλιν. Ο σύγχρονος όμως τρόπος ζωής προκαλεί δυσκολίες. «Η σωρεία απορριμμάτων εξαιτίας του μοντέρνου τρόπου ζωής είναι ένα πρόβλημα. Ιδιαιτέρως στις ηλεκτρονικές συσκευές ο δρόμος είναι σκοτεινός» αναφέρει ο γερμανός ειδικός και συνεχίζει: «Στη Γερμανία υπάρχει τρεις φορές τον χρόνο μία συνετή και στοχευμένη συλλογή και διαλογή επικίνδυνων απορριμμάτων. Αλλά τι από όλα αυτά καταλήγει στις χωματερές της Αφρικής δεν το γνωρίζει κανένας».

Διογένης Δημητρακόπουλος, dw.com