Με την απονομή του βραβείου Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής στον Ιάπωνα Γιοσινόρι Οσούμι για τις έρευνές του σχετικά με τους 'κυτταρικούς μηχανισμούς αυτοφαγίας' ξεκίνησαν οι φετινές ανακοινώσεις της Επιτροπής.

Ο 71χρονος Οσούμι άρχισε να ασχολείται με την έρευνα στο πεδίο των μηχανισμών μέσω των οποίων τα κύτταρα αποβάλλουν και ανακυκλώνουν τα δομικά τους υλικά τη δεκαετία του 1990. Η έρευνά του οδήγησε σε μια 'αλλαγή παραδείγματος' στον τρόπο με τον οποίο η επιστημονική κοινότητα αλλά και η ανθρωπότητα αντιλαμβάνονται το φαινόμενο. Αυτό συνέβη αφού ο Οσούμι κατάφερε όχι απλώς να περιγράψει με ακρίβεια και λεπτομέρεια τους μηχανισμούς αυτούς, αλλά ταυτοποίησε και τα γονίδια τα οποία ελέγχουν τις κυτταρικές αυτές λειτουργίες.

Με αυτή την ολοκληρωμένη εικόνα που προσέφερε ο Ιάπωνας οι ερευνητές μπόρεσαν να κατανοήσουν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι μεταλλάξεις των γονιδίων που ελέγχουν την αυτοφαγία σε παθήσεις όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης τύπου 2, το Πάρκινσον, η νόσος του Χάντινγκτον αλλά και σε πολλές άλλες ασθένειες. Στην ουσία η αυτοφαγία είναι ένας τόσο βασικός μηχανισμός που εμπλέκεται σχεδόν σε κάθε φυσιολογική διεργασία, από την εμβρυϊκή ανάπτυξη μέχρι τη γήρανση.

Το υλικό

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο βραβευμένος πλέον (με 8 εκατομμύρια σουηδικές κορόνες) καθηγητής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Τόκιο τις παρατηρήσεις αυτές τις έκανε χρησιμοποιώντας ως πειραματικό υλικό τη μαγιά της μπίρας, δηλαδή μονοκύτταρους μύκητες.

Παρότι αντιμετώπισε δυσκολίες στα πρώτα στάδια των ερευνών του, δεν σταμάτησε να ασχολείται και εντέλει κατάφερε να διαπιστώσει ότι η αυτοφαγία είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται και στους μύκητες αλλά και ότι είναι ένα φαινόμενο που ρυθμίζεται από συγκεκριμένα γονίδια. Σύμφωνα με τον ίδιο: 'Πάντα ήθελα να κάνω κάτι που δεν θα έκανε κάποιος άλλος. Σκέφτηκα ότι η λύση των κυττάρων ήταν ενδιαφέρουσα και έτσι ξεκίνησα'.

Σύμφωνα με τον Κίστερ Χογκ, καθηγητή του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Σουηδίας, η έρευνα του Οσούμι συνέβαλε ώστε οι επιστήμονες να μπορούν να κατανοήσουν κρίσιμες διαδικασίες της ανάπτυξης του ανθρώπου, από το πώς γερνάει ο οργανισμός μέχρι το πώς ασθενεί από κάποια πάθηση.

Ανάπτυξη

Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε στο Ρόιτερ: 'Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης του ανθρώπου τα όργανά μας και όλο το σώμα μας συνεχώς ξαναφτιάχνεται, μεγαλώνουμε. Ετσι υπάρχει ανάγκη να ξεφορτώνεται από τα παλιά πράγματα για να φτιάχνει καινούργιες δομές. Οταν ξεκινάει η διαδικασία της γήρανσης έχει δομές που πρέπει να απομακρυνθούν και η αυτοφαγία είναι αυτή η αρχή η οποία τις ξεφορτώνεται. Εάν πειράξει κάποιος αυτό το σύστημα, τα γονίδια και τις πρωτεΐνες δηλαδή που συμμετέχουν στην αυτοφαγία, τότε δεν είσαι πλέον σε θέση να διαχειριστείς τα απορρίμματα και αυτά συσσωρεύονται. Οταν συμβεί αυτό εμφανίζονται κάποιες παθήσεις'.

Μετά τη βράβευσή του ο γεννημένος του 1945 στη Φουκουόκα της Ιαπωνίας επιστήμονας δήλωσε πως αισθάνεται ιδιαίτερη τιμή για την επιλογή της Επιτροπής.

ethnos.gr, Χρήστος Στασινόπουλος