Τα τικ είναι αιφνίδιες, επαναλαμβανόμενες, μηχανικές κινήσεις (κινητικά τικ)  ή παραγωγή ήχων (φωνητικά τικ) που δεν φαίνεται να εξυπηρετούν κανένα προφανή σκοπό. Τα τικ είναι ακούσια. Συνήθως πραγματοποιούνται σαν απάντηση σε μία ώση ή αισθητηριακή δυσφορία που προηγείται των τικ σε ένα μυ ή ομάδα μυών. Τα παιδιά μπορεί να το περιγράφουν αυτό σαν ένταση, φαγούρα, πίεση κ.α.

 Τα τικ μπορεί να είναι απλά ή σύνθετα. Παραδείγματα απλών κινητικών τικ είναι το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, η σύσπαση της μύτης, οι γκριμάτσες, το ανασήκωμα των ώμων. Σύνθετα κινητικά τικ είναι το άγγιγμα ή το χτύπημα πραγμάτων, τα πηδηματάκια. Μερικά απλά φωνητικά τικ είναι ο βήχας, το καθάρισμα του λαιμού, το ρούφηγμα της μύτης ενώ υπάρχουν και πιο πολύπλοκα φωνητικά τικ όπως η επανάληψη μίας λέξης ή φράσης που το παιδί έχει πει προηγουμένως.

Η ηλικία έναρξης των τικ είναι ανάμεσα στα 3 με 10 έτη. Τα τικ είναι αρκετά συχνότερα στα αγόρια.

Η παροδική διαταραχή τικ είναι η συχνότερη και αποτελεί πάντα διαταραχή της παιδικής ηλικίας.  Υπάρχουν αναφορές για συχνότητα εμφάνισης 6 -20% στα παιδιά σχολικής ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός ή περισσότερων απλών κινητικών τικ των οποίων η σοβαρότητα τους μπορεί να αυξομειώνεται σε περιόδους εβδομάδων ή μηνών. Τα τικ, για να θεωρούνται παροδικά, δεν πρέπει να εμφανίζονται για περισσότερο από 12 μήνες. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν και παροδικά φωνητικά τικ χωρίς όμως το ίδιο άτομο να έχει εμφανίσει και κινητικά τικ. 

Η παρουσία κινητικών ή φωνητικών τικ για περισσότερο από ένα χρόνο μας παραπέμπει στη χρόνια διαταραχή κινητικών ή φωνητικών τικ.

Το σύνδρομο Tourette χαρακτηρίζεται από την παρουσία κινητικών και φωνητικών τικ κάποιο χρονικό διάστημα στη διάρκεια της νόσου και όχι απαραίτητα ταυτόχρονα. Τα τικ εμφανίζονται πολλές φορές την ημέρα σχεδόν καθημερινά ή με διαλείποντα τρόπο στη διάρκεια μιας περιόδου μεγαλύτερης από ένα χρόνο.  Στη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν υπάρχει περίοδος μεγαλύτερη των 3 συνεχόμενων μηνών χωρίς συμπτώματα.

Θεραπευτικά και ειδικά όσον αφορά τα παροδικά τικ το καλύτερο για το παιδί είναι να τα αγνοήσουμε. Δεν ζητάμε από το παιδί να σταματήσει να το κάνει ούτε του θυμώνουμε όταν βλέπουμε το τικ. Όσο το παιδί αισθάνεται ότι δίνουμε προσοχή σε αυτό που κάνει και το οποίο το παιδί δεν μπορεί να ελέγξει αυξάνουμε το άγχος του γι’ αυτό και μπορεί να επιδεινωθεί. Ενημερώνουμε τα οικεία άτομα που εμπλέκονται στη φροντίδα του καθώς και τους δασκάλους του να κάνουν το ίδιο.

Η ένταση, η κούραση, το άγχος και η συναισθηματική φόρτιση επιδεινώνουν τα τικ. Αντίθετα τα τικ βελτιώνονται σε δραστηριότητες που απαιτείται συγκέντρωση και στον ύπνο.

Τέλος, στις περιπτώσεις που τα τικ επιμένουν χρησιμοποιούνται τεχνικές θεραπείας συμπεριφοράς.

Θεοφανώ Πασιουρτίδη

Παιδοψυχίατρος