Ο παγκοσμίου φήμης Έλληνας μαθηματικός μιλάει σε συνέντευξή του στον «Τύπο της Κηφισιάς» για τις τελευταίες μεγάλες ανακαλύψεις στο διάστημα, τον θεό, τους εξωγήινους, το πείραμα CERN 

Του Δημήτρη Κυριακόπουλου

Η θέση του στην χορεία των κορυφαίων μαθηματικών του πλανήτη, θα μπορούσε να τον έχει καταστήσει έναν από τους πλέον προβεβλημένους Έλληνες, συνυπολογιζόμενης της ευφράδειας, της ικανότητας στον λόγο, που τον διακρίνει. Ωστόσο, ο καθηγητής του φημισμένου Πολυτεχνείου (ΕΤΗ) της Ζυρίχης (εκεί δίδαξε ο Αϊνστάιν), τιμηθείς το 2011 με το διεθνές βραβείο Shaw (το Νόμπελ των Μαθηματικών) Δημήτρης Χριστοδούλου, δεν διεκδικεί επικοινωνιακές δάφνες και την συνακόλουθη αναγνωρισιμότητα. Στο πρόσωπό του η βαθιά επιστημοσύνη συμπορεύεται ανεπιτήδευτα με την ταπεινοφροσύνη και την προσήνεια. Προσηλωμένος στο επιστημονικό, ερευνητικό έργο του, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα – την οποία υπεραγαπά – και το εξωτερικό, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια. Συναντήσαμε τον Δημήτρη Χριστοδούλου προ ημερών στο κέντρο της Κηφισιάς. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στον «Τύπο της Κηφισιάς» ξέφυγε αρκετές φορές από το αναμενόμενο πλαίσιο. Άλλοτε αγγίζοντας διαχρονικές ανθρώπινες αναζητήσεις - όπως η ύπαρξη θεού – οι οποίες δεν συνηθίζεται να τίθενται στον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα και άλλοτε θίγοντας την τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας με απόψεις που εντυπωσιάζουν.

Παράλληλα, ο διακεκριμένος επιστήμονας, ο οποίος έχει σπουδαίο ερευνητικό  έργο σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες», χαρακτήρισε συνταρακτική την πρόσφατη ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων, ενώ άσκησε έντονη κριτική για το πείραμα CERN, τονίζοντας ότι τα υπέρογκα ποσά (50 δις), που δαπανώνται εκεί δεν δικαιολογούνται από το επιστημονικό αποτέλεσμα.

ΕΡ: Έχετε λύσει πάμπολλα μαθηματικά προβλήματα, ωστόσο το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας, 8 χρόνια τώρα παραμένει άλυτο. Έχετε καμμιά ιδέα;

ΑΠ: Δεν μπορώ να πω και πολλά πράγματα, καθώς δεν είμαι οικονομολόγος. Διαπιστώνω μεγάλες διαφορές από το 1967 που έφυγα για τις ΗΠΑ σε σχέση με σήμερα. Μία διαφορά, που έχει να κάνει με τα οικονομικά, είναι ότι τότε υπήρχε στην Ελλάδα πολύ μεγάλη πρωτογενής παραγωγή. Εξήγαγε γεωργικά προϊόντα παντού, ακόμα και τα κρασιά της Γαλλίας γίνονταν από ελληνικά σταφύλια. Επίσης, υπήρχε σημαντικός βιομηχανικός τομέας. Αυτά σιγά – σιγά χάθηκαν. Χάθηκαν γιατί δεν μπήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ) με τις σωστές συνθήκες; Γιατί δεν μπορεί να πει κανείς ότι η ΕΕ είναι καθόλα αρνητική, σε ορισμένα ήταν θετική. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι παρασυρθήκαμε, δανειστήκαμε, παραμελήσαμε τον πρωτογενή τομέα και τα τελευταία χρόνια «πληρώνουμε τη νύφη».

Τώρα, συγκρινόμενοι με τη δυτική Ευρώπη (Γερμανία, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Κάτω Χώρες, βόρεια Ιταλία) διαπιστώνουμε ότι δεν έχουμε μπει στην νεότερη εποχή. Δηλαδή, την εποχή από τη βιομηχανική επανάσταση και έπειτα.

ΕΡ: Συνεπώς, τι πρέπει να κάνουμε, ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουμε;

ΑΠ: Θα ΄λεγα να βασιστούμε περισσότερο στις δικές μας δυνάμεις. Να μην εξαρτόμαστε τόσο πολύ στους ξένους. Να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι και γιατί όχι να ξεπεράσουμε σταδιακά αυτό το κόλλημα με το ευρώ. Γενικά  να  ξεπεράσουμε κολλήματα που έχουμε. Για παράδειγμα κάτι που υποστηρίζουν εδώ είναι ότι τα πανεπιστήμια δεν πρέπει να έχουν σχέση με την βιομηχανία. Έτσι όμως, αποτρέπεται η αλληλοσύνδεσή  τους, που οδηγεί στην πρόοδο. Η βιομηχανία ως  κίνητρο, τού να βρεί κάποιος δουλειά,  βοήθησε πολύ την ανάπτυξη της επιστήμης, αυτό να λέγεται. Και θυμάμαι ότι στην Σοβιετική Ένωση, υπήρχε η απόλυτη σύνδεση επιστήμης και βιομηχανίας, που συνέβαλλε στην ισχυρότατη θέση της χώρας στην παγκόσμια κοινότητα, παρ’ όλα τα ελαττώματα του καθεστώτος, όπως την ανελευθερία και το αστυνομικό κράτος.

Χρειάζεται λοιπόν η επιστήμη να συνδεθεί με την βιομηχανία, την γεωργία. Για ποιόν λόγο να μην αξιοποιήσουμε τα ελληνικά μυαλά, ώστε και πιο πολλές δουλειές να εξασφαλιστούν και να μένουν εδώ;

CERN: Τεράστια ποσά για το …τίποτα

ΕΡ: Τα φώτα της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια έχουν πέσει στο πείραμα CERN, για την δημιουργία του σύμπαντος. Ποιά είναι η άποψή σας γι’ αυτό;

ΑΠ: Την βλέπω τελείως λανθασμένη επιλογή, δεν βγαίνει τίποτα. Όσοι μιλούν για την δημιουργία του σύμπαντος, δεν έχουν ιδέα περί τίνος πρόκειται. Κοιτάξτε, ένα σωμάτιο μπορείς να το επιταχύνεις σε πολύ μεγάλες ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Επομένως αν βάλω να συγκρουστούν δύο θα έχουμε πολύ μεγάλη κινητική ενέργεια. Όμως, ένα άστρο νετρονίων αποτελείται από απίθανο αριθμό σωματίων, και έχουμε απίστευτα μεγάλη πυκνότητα, όπου το κάθε σωμάτιο αλληλοεπιδρά με τα άλλα.  Ένα άστρο νετρονίων έχει μέση πυκνότητα που ξεπερνά 5 φορές  την πυκνότητα της  ύλης στον πυρήνα ενός ατόμου. Ένα τέτοιο άστρο έχει περίπου 500.000 φορές την μάζα της γης συγκεντρωμένη σε 10 χιλιόμετρα ακτίνα. Και βέβαια οι συνθήκες που επικρατούσαν στην αρχή του σύμπαντος ήταν ασυγκρίτως πιο ακραίες. Το μόνο που μπορούν να προσομοιώσουν οι επιταχυντές όπως το CERN είναι την  μέση κινητική ενέργεια των σωματίων, κάτι που αντιστοιχεί στην θερμοκρασία και όχι την πυκνότητα.

Αυτό που κάνουν είναι να επιβεβαιώνουν ιδέες γνωστές εδώ και 50 χρόνια. Δεν ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο. Το ανακαλύπτω έχει συγκεκριμένη έννοια, που υποδηλώνει κάτι το εντελώς καινούργιο. Εδώ έχουμε δαπάνη 50 δισεκατομμυρίων  για μια επιβεβαίωση. Δεν θα μπορούσε όμως ένα τέτοιο ποσό  να έχει δαπανηθεί σε άλλες πιο προσοδοφόρες κατευθύνσεις;

ΕΡ: Με την ευκαιρία, πώς κρίνετε την πρόσφατη δημοσίευση πειραματικών αποτελεσμάτων του Παρατηρητηρίου LIGO σχετικά με την  ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων; 

ΑΠ: Εδώ έχουμε κάτι πράγματι συνταρακτικό. Για πρώτη φορά έχουμε άμεση ανίχνευση βαρυτικών  κυμάτων και μάλιστα από την συσπείρωση και συγχώνευση δυο «μαύρων τρυπών». Ενώ μέχρι τώρα είχαμε εμπειρία  περιπτώσεων μικρής μόνο απόκλισης της γεωμετρίας του χωροχρόνου από την επίπεδη, αποκτήσαμε για πρώτη φορά πρόσβαση σε περίπτωση ακραίας απόκλισης, όπου όλα είναι ποιοτικά εντελώς διαφορετικά. Βέβαια και εδώ, από  άποψη φυσικής με την στενότερη έννοια, δεν έχουμε κάτι μη αναμενόμενο. Όμως από άποψη αστρονομίας, επομένως φυσικής με την ευρύτερη έννοια των φυσικών επιστημών, έχουμε κάτι προηγουμένως άγνωστο και μη αναμενόμενο. Οι αστρονόμοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν, ούτε προσεγγιστικά, την συχνότητα τέτοιων συγχωνεύσεων «μαύρων τρυπών». Και τον Σεπτέμβρη, λίγους μήνες μόλις μπήκαν σε λειτουργία οι δυο ανιχνευτές του LIGO κατέγραψαν μια συσπείρωση και συγχώνευση «μαύρων τρυπών», μάζας 30 ηλίων η κάθε μια, και την μεταφορά του ισοδύναμου τριών ηλιακών μαζών σε ενέργεια βαρυτικών κυμάτων. Μόνο ένα τέτοιο φαινόμενο έχει αναμφίβολα καταγραφεί μέχρι στιγμής, αλλά είναι σαφές ότι αυτή είναι μόνο η αρχή και ότι ανοίγει μια νέα εποχή για την αστρονομία. Πρέπει να προσθέσω ότι οι ανιχνευτές του LIGO αποτελούν μια νέα τεχνολογία, καθώς και ότι η συνολική δαπάνη είναι ένα μικρό κλάσμα εκείνης του CERN.

ΕΡ: Και εσείς έχετε σημαντικό ερευνητικό  να επιδείξετε  σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες»…

ΑΠ: Προσέξτε, η γεωμετρία του χωροχρόνου έχει μια δομή, που ονομάζεται αιτιατή. Η σχέση του αιτίου και του αποτελέσματος. Αν έχουμε φερ’ ειπείν ένα συμβάν, αυτό αποτελεί το αίτιο μιας περιοχής του χωροχρόνου, η οποία επηρεάζεται από αυτό το συμβάν. Αυτήν την περιοχή  ονομάζουμε  «μέλλον» του συμβάντος. Υπάρχει και μια περιοχή η οποία επηρεάζει το συμβάν και την λέμε «παρελθόν» του συμβάντος. Στην θεωρία της σχετικότητας το σύνορο του μέλλοντος, όπως και του παρελθόντος ενός συμβάντος είναι κώνοι που γεννιούνται από τις γραμμές που ακολουθεί το φως, γι’ αυτό λέγονται και φωτεινοί κώνοι. Αντίστοιχα στην υδροδυναμική οι κώνοι έχουν να κάνουν με τον ήχο αντί για το φως.

Τώρα, σε έναν καμπύλο  χωροχρόνο ενδέχεται να υπάρχουν περιοχές που δεν είναι παρατηρήσιμες από το άπειρο. Τα συμβάντα που βρίσκονται σε αυτές δεν μπορούν να επηρεάσουν το άπειρο. Δηλαδή,  δεν υπάρχει σήμα που να συνδέει αυτά τα συμβάντα με το άπειρο. «Μαύρη τρύπα» συνεπώς,  είναι η περιοχή του χωροχρόνου, που δεν προσβάσιμη σε παρατήρηση από το άπειρο.  Το σύνορο μιας «μαύρης τρύπας» έχει φραγμένο εμβαδόν διατομής. Δίνει λοιπόν εξωτερικά την εντύπωση μιας περιορισμένης περιοχής του χώρου. Και δεν μπορούμε να έχουμε εμπειρική γνώση για ό,τι βρίσκεται μέσα της. Μόνο αν αποφασίσεις ως καμικάζι να μπεις μέσα θα έχεις την εμπειρία, χωρίς όμως να μπορείς να ξαναβγείς και να μας πεις τι είδες!

Αυτό που ανέλυσα, σε ένα βιβλίο 600 σελίδων είναι πως δημιουργούνται «μαύρες τρύπες», όχι με την κατάρρευση άστρου, αλλά με την εστίαση βαρυτικών κυμάτων. Αυτό ήταν και το πρώτο που αναφέρθηκε στο σκεπτικό της απονομής σε μένα του βραβείου Shaw.

Υπάρχουν εξωγήινοι, αλλά πολύ μακριά μας 

ΕΡ: Η  Χίλαρυ Κλίντον  δήλωσε ότι αν εκλεγεί  πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποκαλύψει όσα γνωρίζει η NASA για την εξωγήινη ζωή. Εσείς πιστεύετε ότι υπάρχει;

ΑΠ: Γιατί να μην υπάρχει; Θα είναι όμως πολύ μακριά από εδώ. Οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Μέσα στο ηλιακό σύστημα για να πας στον Ποσειδώνα χρειάζονται  περίπου 5 ώρες φωτός και το πιο κοντινό άστρο είναι 4 χρόνια. Εμείς από το κέντρο του γαλαξία απέχουμε 30 χιλιάδες χρόνια φωτός. Στον γαλαξία ίσως υπάρχουν και λογικά όντα. Αν υπήρχε όμως ένας πολιτισμός στο δικό μας επίπεδο εξέλιξης στην άλλη πλευρά του γαλαξία, αμφιβάλλω αν θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Μέσα στο ηλιακό μας σύστημα αν υπάρχει κάπου ζωή θα είναι υποτυπώδης. Θα είναι κάτι σε μικροβιακή μορφή, αν υπάρχει. Στον γαλαξία όμως είναι σχεδόν βέβαιο.

ΕΡ: Ο γνωστός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ έχει δηλώσει ότι δεν πιστεύει στον θεό. Πως το σχολιάζετε;

ΑΠ: Αυτός είχε την έδρα του Νεύτωνα, ο οποίος όχι μόνο πίστευε, αλλά έγραψε και έργα  θρησκευτικού περιεχομένου. Και βέβαια κανείς στους νεώτερους χρόνους δεν ξεπέρασε τον Νεύτωνα σαν επιστημονική μεγαλοφυία.

ΕΡ: Εσείς δηλαδή πιστεύετε στην ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης;

ΑΠ: Ασφαλώς.

ΕΡ: Υπάρχει πάντως η αίσθηση ότι όσο περισσότερο ερευνούν και ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, τόσο απομακρύνονται από την πίστη σε μια ανώτερη δύναμη.

ΑΠ: Αντίθετα. Θα έλεγα ότι η πίστη ενισχύεται με την επιστήμη. Με απλά λόγια, τι προσπαθούν οι  πραγματικοί  επιστήμονες των φυσικών επιστημών (στις οποίες περιλαμβάνω και την βιολογία); Να καταλάβουν, να βρουν αυτή την τάξη, που υπάρχει. Δεν ήταν γνωστό ότι συνδέονται τα πράγματα έτσι. Και όσο περισσότερο τη βρίσκεις, τόσο πιο πολύ έχεις την πεποίθηση ότι διέπεται από μια απίθανη αρμονία. Άλλωστε, η ανακάλυψη της αρμονίας, συνιστά την ίδια την επιστήμη. Επομένως, πως είναι δυνατόν κάποιος να φτάσει στην άποψη ότι όλα είναι τυχαία; Αποκλείεται.

Εκείνο που μπορεί να θέλουν να πουν κάποιοι επιστήμονες είναι ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε  είναι διαφορετικό από όσα δογματικά  υποστηρίζουν καθιερωμένες θρησκείες. Αυτό το δέχομαι, άλλωστε τα δόγματα δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Άρα και ο Χόκινγκ θα εννοεί ενδεχομένως, ότι η πνευματική εμπειρία του δεν φαίνεται να ταυτίζεται με όσα έχουν καθιερωθεί. Και πρέπει να πω ότι πέρα από την επιστήμη υπάρχουν οι ηθικές αξίες. Τι είναι το καλό και τι το κακό. Και αυτό είναι που πρέπει να μας ενδιαφέρει πρωτίστως ως ανθρώπους.

ΕΡ: Πως εξηγείτε ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχουν γίνει συνταρακτικές ανακαλύψεις στη φυσική;

ΑΠ: Τα τελευταία 90 χρόνια έχουν βέβαια γίνει πολλές  ανακαλύψεις. Αλλά δεν μπορεί να τις συγκρίνει κάποιος, για παράδειγμα, με την κβαντική θεωρία και ιδίως με την τελευταία φάση της, που κατέληξε σε πραγματική θεωρία, αυτό που έγινε από τον Χαϊζεμπεργκ και τον Σρέντιγκερ το 1925 με 1926. Υπάρχει κάτι συγκρίσιμο; Είναι αστείο και να το λες. Είναι σαν υποστηρίζεις ότι υπάρχει καλλιτέχνης σήμερα ανώτερος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ή του Φειδία. Ή κάποιος μουσικός ανώτερος του Μότσαρτ και Μπετόβεν. Ζούμε σε μια εποχή που δεν υπάρχει κάτι συγκρίσιμο. Είναι ηλίου φαεινότερο.

Θα σας πω το εξής: Ο μεγαλύτερος εν ζωή φυσικός είναι ο κινέζος Σι εν Γιάνγκ, ο οποίος έζησε τα περισσότερα χρόνια στην Αμερική, αλλά  στα 80 του – τώρα είναι 94 -   επέστρεψε στην Κίνα. Γεννήθηκε το 1922 και πήρε το Νόμπελ το 1957, σε ηλικία 35 ετών. Τον γνωρίζω πολύ καλά, ξεκινώντας από τα βραβεία Shaw. Όταν τα συζητούσαμε λοιπόν αυτά μου λέει: εκείνη ήταν η χρυσή εποχή, εγώ πρόλαβα τουλάχιστον το τέλος της αργυρής εποχής, η σημερινή είναι εποχή του κάρβουνου!

ΕΡ: Μιας και ο λόγος, θεωρείται το βραβείο Shaw ως τη μεγαλύτερη από τις σπουδαίες  διακρίσεις σας;

ΑΠ:  Χωρίς σύγκριση, γιατί αυτό το έχουν πάρει οι μεγαλύτεροι μαθηματικοί. Και θα πω μια ιστορία για τον κινέζο Τσερν που πήρε το βραβείο αυτό στα 91 του για να φύγει ένα χρόνο μετά. Ήταν ο σπουδαιότερος γεωμέτρης μεταπολεμικά και γνωρίζω τον μαθητή του Γιάου, που είναι τρία χρόνια μεγαλύτερός μου. Ο Γιάου, καθώς ο Τσερν ήταν στα τελευταία του πηγαίνει να τον δει και αυτός του λέει: Εγώ πια παιδί μου πάω να συναντήσω τους Έλληνες γεωμέτρες!

ΕΡ: Την διαχρονική κορυφή δηλαδή της γεωμετρίας…

ΑΠ: Κανείς δεν τους έφθασε ποτέ. Μπροστά τους ακόμα και οι συλλογισμοί του Νεύτωνα φαίνονται πεζοί. Στον Αρχιμήδη έχουμε ένα απίθανο πέταγμα της φαντασίας.

ΕΡ: Ποιο κομμάτι του σπουδαίου επιστημονικού έργου σας θεωρείται κορωνίδα του;

ΑΠ: Εγώ έχω ακολουθήσει τον Riemann, ασχολούμενος με δύο εργασίες του. Εκείνη που θεμελιώνει την γεωμετρία του καμπύλου χώρου, που φέρει το όνομά  του και στην οποία βασίζεται η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και την  εργασία του στις μερικές διαφορικές εξισώσεις των συμπιεστών ρευστών,  που με την απλουστευτική παραδοχή επίπεδης συμμετρίας, αποδεικνύει για πρώτη φορά τον σχηματισμό κυμάτων κρούσεως. Και έχω επηρεαστεί από την θεωρία της σχετικότητας. Αυτά τα δύο θέματα συνδέονται κατά τρόπο που δεν είχε συνειδητοποιηθεί  πριν από μένα.  

Αυτό που προσωπικά με συγκλονίζει περισσότερο είναι όχι τόσο να βρεις κάτι τελείως καινούργιο, όσο να βρεις κάτι καινούργιο σε κάτι παλιό! Μιλώντας ως μαθηματικός, εστιάζω στην  μελέτη της θεωρίας των μερικών διαφορικών εξισώσεων. Ασχολήθηκα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας και από το 2000 ασχολούμαι με τις εξισώσεις της κινήσεως των ρευστών. Αυτό φαίνεται πεζό. Ο αέρας, το νερό είναι ρευστά, όπως και τα άστρα. Τις εξισώσεις, τους μαθηματικούς νόμους,  που διέπουν την κίνηση των ρευστών τις έγραψε για πρώτη φορά ο Euler το 1752. Πριν από αυτόν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, περίπου το 1500 σε ένα από τα τελευταία έργα του ζωγράφισε την χαώδη περιδίνηση του νερού, που ονομάζουμε τύρβη. Μέχρι σήμερα, 264 χρόνια μετά, η κατανόηση  των φαινόμενων αυτών παραμένει απρόσιτη. Εγώ έχω ασχοληθεί με ένα κομμάτι της υδροδυναμικής, τα κύματα κρούσεως. Αυτά εξαρτώνται από την συμπιεστότητα του ρευστού. Κάθε ρευστό είναι συμπιεστό, ακόμα και το νερό της καθημερινότητάς μας.  Η πραγματικότητα είναι ότι τα ηχητικά κύματα «τρέχουν» και στο νερό και δεν έχουν άπειρη ταχύτητα, που θα σήμαινε ότι το νερό είναι ασυμπίεστο. «Τρέχουν» στο νερό  με 1,4 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, πιο γρήγορα από ότι στον αέρα (330 μέτρα το δευτερόλεπτο). Γιατί ο αέρας είναι πιο συμπιεστός. Βασικά,  οτιδήποτε  μπορεί να θεωρηθεί ασυμπίεστο, όταν μιλάμε για ταχύτητες όπου οι  διαφορές  ταχυτήτων είναι πολύ μικρότερες από την ταχύτητα του ήχου. Και για κάθε τι υπάρχει το όριο από όπου και πέρα πρέπει να θεωρηθεί συμπιεστό.

Το συμπιεστό έχει μέσα του μια γεωμετρία. Και αυτό που έφερε η θεωρία της σχετικότητας και ειδικά ο  Minkowski είναι κάτι πολύ βασικό: Ότι δεν υπάρχει χώρος και χρόνος, αλλά μόνο ο χωροχρόνος. Άρα όλα έχουν να κάνουν με τη γεωμετρία που σχηματίζεται στο τετραδιάστατο συνεχές. Και η γεωμετρία αυτή στα ρευστά μοιάζει πολύ με εκείνη της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όπου ο χωροχρόνος είναι καμπύλος. Αυτό λοιπόν έχω μελετήσει κυρίως. Δηλαδή, πως η γεωμετρία   ενσαρκώνεται στον χωροχρόνο. Μέσα σε ένα ρευστό αυτή τη φορά. Και οι ανωμαλίες που σχηματίζονται, όπως τα κύματα κρούσεως, είναι γεωμετρικής φύσεως.

ΕΡ: Που θα εστιάσετε το επόμενο διάστημα;

ΑΠ: Στην υδροδυναμική. Το βλέπω ως έργο ζωής να μπορέσω να ρίξω λίγο φως σε αυτό που σχεδίασε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πριν από 500 χρόνια. Δεν ξέρω βέβαια αν θα τα καταφέρω, αλλά είναι το ταξίδι στην Ιθάκη, που έγραψε ο Καβάφης.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ 

Ο Δημήτριος Χριστοδούλου είναι Έλληνας μαθηματικός και φυσικός, γεννημένος την 19η Οκτωβρίου 1951, στην Αθήνα.

Σπούδασε φυσικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Princeton, υπό την επίβλεψη του Τζον Άρτσιμπαλντ Γουίλερ και έκανε διδακτορικό στην ηλικία των 19. Το 1977, ενώ βρισκόταν στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής  Max Planck στη Γερμανία, στράφηκε στη μελέτη των μαθηματικών με την παρότρυνση του Γιούργκεν Έλερς. Το 1980 απέσπασε βραβείο στα μαθηματικά από την Εταιρεία Max Planck και το επόμενο έτος επέστρεψε στις ΗΠΑ ως επισκεπτόμενο μέλος του Ινστιτούτου Courant   Μαθηματικών Επιστημών στη Νέα Υόρκη. Το 1983, πήγε στο Πανεπιστήμιο Syracuse, ως επίκουρος καθηγητής μαθηματικών και φυσικής και το 1985 προήχθη σε καθηγητή μαθηματικών. Το 1988, επέστρεψε στο Ινστιτούτο Courant ως καθηγητής μαθηματικών, μια θέση την οποία διατήρησε ως το 1992. Το 1992 διορίστηκε καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Princeton, όπου παρέμεινε ως το 2001. Τη χρονιά εκείνη, επέστρεψε στην Ευρώπη και έκτοτε διατελεί καθηγητής μαθηματικών και φυσικής στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ETH) της Ζυρίχης. Ο κ. Χριστοδούλου είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών και της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

Ο κ. Χριστοδούλου τιμήθηκε: με το βραβείο του ιδρύματος MacArthur  για τη συμβολή του στα μαθηματικά και τη φυσική γενικής σχετικότητας το 1993, με το βραβείο Bocher Memorial, την παλαιότερη και υψηλότερη τιμητική βράβευση της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας, το 1999, για τη συνεισφορά του στην πρόοδο του τομέα των μαθηματικών γενικής σχετικότητας, με το βραβείο του Ιδρύματος Tomalla  (Γενεύη) περί βαρύτητας το 2008 και με το βραβείο Shaw Μαθηματικών το 2011 για το έργο του στις μη γραμμικές μερικές διαφορικές εξισώσεις και τις εφαρμογές στη γενική σχετικότητα. Το τελευταίο βραβείο, το οποίο του απονεμήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, είναι γνωστό ως το «Ασιατικό Βραβείο Νόμπελ», και θεωρείται ένα εκ των δύο τιμητικότερων βραβείων που απονέμονται σε κορυφαίους μαθηματικούς, με έτερο το Νορβηγικό βραβείο Άμπελ. Το βραβείο αυτό απονεμήθηκε πρώτη φορά το 2004 στον Κινέζο γεωμέτρη Σιινγκ Σεν Σερν και αποδόθηκε έκτοτε σε κορυφαίους μαθηματικούς της εποχής μας, όπως ο Άντριου Γουάιλς (2005) για την απόδειξη του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά, στον Ρομπέρ Λανγκλάν (2007), ο οποίος είναι γνωστός για την ομώνυμη θεωρία του, ο Βλαντιμίρ Αρνώ (2008) για το θεμελιώδες έργο του στα δυναμικά συστήματα, ο Σάιμον Ντόλαντσον (2009), γνωστός για την απροσδόκητη ανακάλυψη των μη συστηματικών διαφορικών δομών στον τετραδιάστατο Ευκλείδειο χώρο, ο Ζαν Μπουργκέν (2010), κορυφαίος αναλυτής, και ο Γκερντ Φόλτινγκς (2015), κορυφαίος θεωρητικός των αριθμών. Ο κ. Χριστοδούλου μοιράστηκε το 2011 το βραβείο Shaw με τον Ρίτσαρντ Χάμιλτον, ο οποίος βραβεύθηκε για τη θεμελιώδη συμβολή του στην Εικασία του Πουανκαρέ (βλ. Δοκίμιο της Επιτροπής Βράβευσης για το 2011 στον διαδικτυακό τόπο: http://www.shawprize.org/). Ο κ. Χριστοδούλου ήταν Κεντρικός Ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών Επιστημόνων στη Σεούλ, το 2014.

Το ερευνητικό έργο του Δημήτριου Χριστοδούλου είναι η μελέτη των υπερβολικών μερικών διαφορικών εξισώσεων σε συσχετισμό με τη γενική σχετικότητα και τη μηχανική των ρευστών. Τα κυριότερα έργα του είναι: η μονογραφία, την οποία συνέγραψε από κοινού με τον Σέργκιου Κλάινερμαν, «Παγκόσμια Μη Γραμμική Ευστάθεια του Χώρου Μινκόφσκι», δημοσιευμένη στο Princeton University Press το 1993, η οποία και σχετίζεται με το δοκίμιο «Μη γραμμική φύση βαρύτητας και πειραμάτων βαρυτικών κυμάτων», δημοσιευμένο σε επιστολές του Physical Review το 1991, που περιλαμβάνει το φαινόμενο που έκτοτε αναφέρεται ως «φαινόμενο μνήμης κατά Χριστοδούλου», η μονογραφία του «Δημιουργία κυμάτων κρούσεως σε Τρισδιάστατα Ρευστά», που δημοσιεύτηκε από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2007 και η μονογραφία του «Δημιουργία Μαύρων Τρυπών στη Γενική Σχετικότητα», που εκδόθηκε επίσης από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2009.

Πηγή: Εφημερίδα "Τύπος Κηφισιάς"