Δεν ξέρω πλέον τι είναι πιο παρακινδυνευμένο και, κατά περίπτωσιν, επικίνδυνο για κάποιον που απευθύνεται σε αυτό που ονομάζουμε «μαζικό κοινό»: να διατρανώσει στη Δύση, μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι που αντιστέκονται στους θρησκόληπτους ισλαμιστές τρομοκράτες ή να απευθυνθεί σε θρησκευόμενους μουσουλμάνους στην Ανατολή κατακεραυνώνοντας τις πρακτικές του ISIS;

Μάλλον το πρώτο, αν και τα όρια της ανοχής δοκιμάζονται σοβαρά, επιτρέπονται ακόμα οι προσωπικές επιλογές ως προς τον ορισμό του «εχθρού» και η ατομική στάση ζωής ως προς το πρόβλημα. Κάτι, δηλαδή, που, τουλάχιστον ο νεότερος, «ανατολικός άνθρωπος» δεν γνωρίζει καθόλου. Γι’ αυτό και οι προσπάθειες που καταβάλλουν μουσουλμάνοι καρτουνίστες και κωμικοί ηθοποιοί να προτάξουν τη γελοιότητα του θρησκευτικού φανατισμού εν μέσω των τραγωδιών που αυτός προκαλεί, ίσως χαρακτηριστούν ηρωικές.

Ενσυνειδήτως ή όχι, προσπαθούν να αναδείξουν μιαν άλλη στάση ζωής, που καθορίζεται από την κριτική σκέψη και την υπευθυνότητα και άρα τη δύναμη και τη δυνατότητα της ατομικότητας που χαρακτηρίζει τον δυτικό άνθρωπο, δημιουργώντας έτσι κι έναν κώδικα επικοινωνίας με τον «εχθρό» του φανατικού ισλαμιστή. Μάλλον στον πληθυντικό: των φανατικών ισλαμιστών και των θρησκευτικών φονταμενταλιστών ανά τον κόσμο – διότι αυτοί είναι πάντα μάζα: επικίνδυνη όταν πετάει γουρουνοκεφαλές σε λεωφορείο προσφύγων στη Βέροια, θανατηφόρος όταν πυροβολεί στο Charlie Hebdo και ανατινάζεται στις Βρυξέλλες.

Σε Συρία, Ιράκ, Ιράν, Παλαιστίνη, Αίγυπτο, αυτοί που με τα σκίτσα ή τις τηλεοπτικές σειρές εκμαιεύουν το γέλιο σατιρίζοντας το ISIS, τους θρησκευτικούς και πολιτικούς δικτάτορες, ρισκάρουν τη ζωή τους. Και μερικοί τη χάνουν. Το 1987 (ναι, δεν ξεκίνησαν τώρα τα προβλήματα) ο Παλαιστίνιος δημιουργός του καρτούν Handala πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στο Λονδίνο. Ο δολοφόνος δεν βρέθηκε ποτέ. Ο Ali Ferzat, τωρινός επικεφαλής της αραβικής ένωσης σκιτσογράφων, βασανίστηκε το 2011 για σατιρικά σκίτσα του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ. Το 2013, ο Αιγύπτιος καρτουνίστας Magdy El Shafee, δημιουργός του κόμικς Metro, φυλακίστηκε και βασανίστηκε όταν προσπάθησε να διαχωρίσει τη θέση του από τους οπαδούς αλλά και τους εχθρούς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Al Basheer Show

Στο Al Basheer Show, από τα πλέον δημοφιλή σατιρικά τηλεοπτικά σόου στον αραβικό κόσμο («Φοβόμουν μη με πουν ρατσιστή», «Κ», 5.10.2014), ηθοποιοί και σεναριογράφοι πιστεύουν ότι όσο περισσότερο ακούγεται η αλήθεια για το τι πραγματικά είναι το ISIS, τόσο λιγότεροι άνθρωποι θα συμπαρατάσσονται στις γραμμές του. Στα τελευταία επεισόδια, χρησιμοποιώντας ως βάση διαφήμιση της γκοφρέτας Snickers, φαίνεται ένας πεινασμένος μαχητής του ISIS που αποφασίζει ξαφνικά ότι θέλει να γυρίσει στις χίπικες αξίες. Αφού φάει μια γκοφρέτα ανακτά την ενεργητικότητά του και θυμάται ότι το πραγματικό του πάθος είναι να ανατινάζει ανθρώπους.

Σε όλες τις σκηνές του σόου, οι «μαχητές του Ισλαμικού Κράτους» είναι διάφοροι γελοίοι τύποι, που μαλώνουν μεταξύ τους για το ποιος θα ανατινάξει ποιον, που αποκεφαλίζουν κάποιον επειδή δεν θυμήθηκε τη 44η λέξη στη σελίδα 80 του Κορανίου, ενώ στο διπλανό δωμάτιο τραγουδούν «Happy birthday to ISIS». Ο ίδιος ο Al Basheer, Ιρακινός σουνίτης που έχασε πατέρα και αδελφό από σιίτες αστυνομικούς, δουλεύει μαζί με έναν σιίτη που είχε απαχθεί από φανατικούς ισλαμιστές το 2011 και κατάφερε να δραπετεύσει. Το σόου και οι ηθοποιοί έχουν βρει καταφύγιο στο Αμμάν της Ιορδανίας.

Και καρτουνίστα

Η Τυνήσια Nadia Khiari, δημιουργός του γάτου-καρτούν Willis from Tunis, είναι πεπεισμένη πως αν και στην Τυνησία τα πράγματα εξελίχθηκαν πιο ομαλά, η σχετική ελευθερία που απέκτησε η χώρα κινδυνεύει. Ο γάτος Willis from Tunis πρωταγωνιστεί στο βιβλίο της «Εγχειρίδιο για τέλειους δικτάτορες» και η ίδια δηλώνει ότι «θα είναι πάντα με το μέρος αυτών που αξιολογούν την ελευθερία ως σημαντικότερο αγαθό από την ασφάλεια του κράτους». Στα πιο πρόσφατα σκίτσα, θέλοντας να επισημάνει την επικίνδυνα αυξανόμενη δύναμη των σαλαφιστών στη «μετεπαναστατική» Τυνησία, ένας γάτος διαδηλώνει κρατώντας πλακάτ που γράφει: «Ζήσε ελεύθερα ή πέθανε!».

«Αγαπητό ISIS...»

Η Samia Orosemane, κωμική ηθοποιός από την Αλγερία που ζει στη Γαλλία, τολμάει αυτήν τη στιγμή να κάνει ζωντανό θέατρο στο Παρίσι με περιεχόμενο όλων των παραστάσεών της τους φανατικούς κάθε θρησκείας. Φυσικά, η σάτιρα προς το Ισλαμικό Κράτος, αλλά και προς όσους ταυτίζουν τους μουσουλμάνους με τους εξτρεμιστές δολοφόνους, είναι το κύριο θέμα. Σε βίντεο στο YouTube, η ηθοποιός απευθύνει προφορική «επιστολή» στο ISIS: «Αγαπητοί, εμείς οι κανονικοί μουσουλμάνοι σάς παρακαλούμε να βρείτε μια άλλη θρησκεία να υπερασπιστείτε και να κάνετε ό,τι κάνετε στο όνομά της. Εμείς δεν σας χρειαζόμαστε, αρκετά προβλήματα προσαρμογής έχουμε στην Ευρώπη και από μόνοι μας. Ευχαριστώ...».

kathimerini.gr