Ο «χάρτης» των 4+1 αυτοκινητόδρομων

Στο τέλος Μαρτίου με αρχές Απριλίου και με ορισμένες εξαιρέσεις δίνονται στην κυκλοφορία 4 μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι -Ολυμπία Οδός, Ιόνια Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου και το μεσαίο τμήμα του Ε65-, ενώ έχει εγκαινιαστεί πρόσφατα ο αυτοκινητόδρομος Μορέας.

Πρόκειται για έργα που, βάσει των μέχρι στιγμής επίσημων στοιχείων (δεν περιλαμβάνονται το κόστος των απαλλοτριώσεων και άλλα έξοδα) κόστισαν 6,430 δισ. ευρώ. Στη δημιουργία τους συνέβαλαν με κεφάλαια και οι κατασκευαστικές εταιρείες που συμμετέχουν στις κοινοπραξίες παραχώρησης (οι μεγάλοι ελληνικοί κατασκευαστικοί όμιλοι Ελλάκτωρ, ΓΕΚ Τέρνα και J&P Άβαξ και ξένοι, όπως Vinci και Hochtief) οι οποίες θα λειτουργήσουν τους αυτοκινητόδρομους για τα επόμενα 30 χρόνια. Μεγάλο μέρος του κόστους καλύπτουν τα διόδια.

Η ολοκλήρωσή τους δεν ξέφυγε από τη συνήθη πορεία των μεγάλων έργων με καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμών (κυρίως λόγω της ανάγκης για αποζημιώσεις στους κατασκευαστές). Η ιστορία τους ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι συμβάσεις υπεγράφησαν το 2007 και τα έργα ξεκίνησαν το 2008. Η οικονομική κρίση και οι αστοχίες στις αρχικές συμβάσεις σταμάτησαν την κατασκευή τους για περίπου δύο χρόνια (2011-2013). Δύο φορές έγιναν διαπραγματεύσεις που κατέληξαν σε αποζημιώσεις στους παραχωρησιούχους και κατασκευαστές επί κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας - ΠΑΣΟΚ και επί ΣΥΡΙΖΑ (2013 και 2016).

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για τον Μορέα, για τον οποίο υφίσταται (σχεδόν) πλήρης καταγραφή. Η υπέρβαση επί του αρχικού προϋπολογισμού της κατασκευής ήταν 25% και ολοκληρώθηκε στον διπλάσιο χρόνο (105 μήνες έναντι 54).

Ωστόσο τα έργα ολοκληρώνονται και αυτό προφανώς αποτελεί θετικό γεγονός. Σε αντίθετη περίπτωση, εκτός των άλλων (έργα μισοτελειωμένα), η χώρα θα υποχρεωνόταν να επιστρέψει ένα υπέρογκο ποσό στην Ε.Ε. και να αποζημιώσει τις εταιρείες παραχώρησης.

Αναφορικά με τις εκκρεμότητες για τις οποίες μένει να δούμε στην πράξη πόσο θα δυσκολεύουν τους ταξιδιώτες: Στην Ολυμπία οδό τις επόμενες μέρες τίθεται σε λειτουργία το σύνολο του έργου, εκτός από 4 σημεία ή περίπου 8 χιλιόμετρα στα οποία ο δρόμος θα στενεύει. Πρόκειται συγκεκριμένα για 2 χλμ. στο Δερβένι, 2,5 χλμ. στις Καμάρες Αιγιαλείας (στο σημείο διασταύρωσης με τον σιδηρόδρομο), 1,2 χλμ. στα Αραχωβίτικα Αχαΐας και 2 χλμ. στον δεξιό κλάδο του αυτοκινητόδρομου στον κόμβο Ρίου.

Στην Ιόνια οδό στις 31/3 παραδίδεται το 90% του έργου. Σήμερα είναι σε κυκλοφορία 110 χλμ. από τα 196. Ο κατασκευαστής για να ξεπεράσει καθυστερήσεις απαλλοτριώσεων έχει νοικιάσει γη όπου μπόρεσε, ενώ η γη στο σύνολό της παραδόθηκε και έκλεισαν όλες οι εκκρεμότητες τέλη Ιανουαρίου 2017. Εκκρεμότητες θα μείνουν: Στα πρώτα 10 χλμ. από αρχή έργου έως και σήραγγα Κλόκοβας. Στην περιοχή Κρίκελλου στο 105 χλμ. έως το 108 χλμ., όπου όμως τα 3 χλμ «κοστίζουν» 20 χλμ αυτοκινητόδρομου έτοιμου γιατί δεν υπάρχει τρόπος εναλλακτικής σύνδεσης. Στην περιοχή Στρατοπέδου Παπαγεωργίου έως Αβγό.

Στον Ε65 έχει προχωρήσει η κατασκευή του μεσαίου τμήματος Ξυνιάδα - Τρίκαλα, ενώ ζητήματα απαλλοτριώσεων (ολοκληρώθηκαν φέτος τον Ιανουάριο!) έχουν ως αποτέλεσμα να μην παραδοθούν τώρα περίπου 18 χιλ. (Ξυνιάδα έως και Ανάβρα).

Σύμφωνα με τις εταιρείες παραχώρησης οι εκκρεμότητες σε Ιόνια και Ε65 τέλη Ιουνίου θα έχουν κλείσει.

Ο αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Μαλιακός - Κλειδί) περιλαμβάνει το δυσκολότερο τμήμα της διαδρομής της εθνικής Αθήνα-Θεσσαλονίκη, τα Τέμπη, περιοχή στην οποία έχουν κατασκευαστεί 4 σήραγγες, εκ των οποίων η μία μήκους 6 χιλιομέτρων είναι η μεγαλύτερη της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Με την ολοκλήρωσή του η απόσταση Αθήνα-Θεσσαλονίκη συντομεύει περίπου 20 λεπτά.

«Νέα γενιά έργων»

Σε μια νέα γενιά έργων αναφέρθηκε την περασμένη Παρασκευή ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης. Μίλησε για το αεροδρόμιο στο Καστέλι που έχει δημοπρατηθεί, τη γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας που σχεδιάζεται να δημοπρατηθεί τον Απρίλιο και για τον αυτοκινητόδρομο Πάτρα - Πύργος, που ωστόσο είναι άγνωστο πότε θα αρχίσουν να ανατίθενται τα τμήματα που έχουν δημοπρατηθεί. Μέχρι στιγμής έχουν δημοπρατηθεί 4 από τα 8 συνολικά τμήματά του, υπάρχει μειοδότης, χωρίς όμως να έχει υπογραφεί καμιά σύμβαση.

Ο υπουργός Υποδομών αναφέρθηκε επίσης στο εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο, ενώ είπε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες διαπραγμάτευσης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης, για την περιφερειακή οδό της Χαλκίδας και για το βόρειο τμήμα του Ε65. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα σιδηροδρομικά τμήματα της ΠΑΘΕ (αυτοκινητόδρομος Πατρών - Αθηνών - Θεσσαλονίκης - Ευζώνων) συμβασιοποιήθηκαν και ολοκληρώνονται, ωριμάζει η σιδηροδρομική Εγνατία και μέσα στο 2017 θα δημοπρατηθούν οι επεκτάσεις του προαστιακού στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Βεβαίως, μένει να φανεί ποια από τα προαναφερθέντα έργα εν τέλει θα προχωρήσουν στην υλοποίησή τους και κυρίως πότε, κάτι που κάνει τις τεχνικές εταιρείες να λέγουν ότι με την ολοκλήρωση των μεγάλων αυτοκινητόδρομων θα ακολουθήσει μεγάλο χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν θα υφίσταται σημαντικό κατασκευαστικό αντικείμενο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δική τους πορεία.

Αυτοκινητόδρομος Μορέας (Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα και κλάδος Λεύκο - Σπάρτη)

Κόστος μελέτης κατασκευής με βάση την προσφορά (2007): 844 εκατ. ευρώ (τα 341 με τη συνδρομή της Ε.Ε.).

Αποζημίωση κατασκευαστή λόγω καθυστέρησης στην έναρξη της παραχώρησης (2007-2008): 60 εκατ. ευρώ

Αποζημιώσεις του κατασκευαστή για την παράταση της συνολικής περιόδου κατασκευής και των αποκλειστικών τμηματικών προθεσμιών (2010-2016): 83 εκατ. ευρώ

Δαπάνες αρχαιολογίας: 31 εκατ. ευρώ

Δαπάνες συμπληρωματικών εργασιών 2009-2016: 18 εκατ. ευρώ

Κόστος ασφάλισης του κατασκευαστικού αντικειμένου και αμοιβή ανεξάρτητου μηχανικού: 31 εκατ. ευρώ

Σύνολο κόστους κατασκευαστικού έργου: 1.067 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων τα 548 εκατ. κατέβαλε το Δημόσιο, με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από την Ε.Ε.)

Ποσοστιαία υπέρβαση του αρχικού κόστους κατασκευής: 25%

Δαπάνη απαλλοτριώσεων: 111 εκατ. ευρώ

Προβλεπόμενος αρχικά χρόνος ολοκλήρωσης του έργου: 54 μήνες

Πραγματοποιηθείς χρόνος ολοκλήρωσης του έργου: 105 μήνες

Διόδια Μορέα για τα Ι.Χ.: 7,9 ευρώ

Ολυμπία Οδός (Κόρινθος - Πάτρα)

Προϋπολογισμός κατασκευής αυτοκινητόδρομου: 1.479 εκατ. ευρώ

Αποζημιώσεις κατασκευαστή-παραχωρησιούχου 2013: 223 εκατ. ευρώ

Αποζημιώσεις κατασκευαστή-παραχωρησιούχου (συν πριμ επιτάχυνσης) 2016: 214,8 εκατ. ευρώ

Χρόνος έναρξης κατασκευής: Αύγουστος 2008

Χρόνος που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί το έργο με βάση την αρχική σύμβαση: 2014

Διόδια για Ι.Χ.: 7,2 ευρώ (Κόρινθος - Πάτρα)

Ιόνια Οδός (Αντίρριο - Ιωάννινα, Ανισόπεδος Κόμβος με Εγνατία Οδό)

Αρχικός προϋπολογισμός κατασκευής: 1.160 εκατ. ευρώ

Εκτίμηση για το τελικό κόστοςτης κατασκευής: 1.260 εκατ. ευρώ (τα επιπλέον 100 εκατ. αφορούν την κατασκευή της σήραγγας της Κλόκοβας, η οποία δεν ήταν στην αρχική σύμβαση του 2007)

Αποζημιώσεις κατασκευαστή - παραχωρησιούχου 2013: 201,5 εκατ. ευρώ

Αποζημιώσεις (συν αμοιβή επιτάχυνσης) 2016: 174 εκατ. ευρώ

Ξεκίνησε Δεκέμβριο του 2008, βάσει της σύμβασης έπρεπε να ολοκληρωθεί Δεκέμβριο 2014

Διόδια για Ι.Χ.: Μετωπικά Αγγελοκάστρου 3,50 ευρώ, Μετωπικά Τερόβου 3,05 ευρώ

Kεντρική Οδός ή Ε65

(από το ύψος Θερμοπυλών έως τον ανισόπεδο κόμβο με Εγνατία, συνολικό μήκος 190 χλμ., εκτελείται μόνο το μεσαίο τμήμα του Ξυνιάδα - Τρίκαλα μήκους 78,6 χλμ.)

Αρχικός προϋπολογισμός κατασκευής αυτοκινητόδρομου στο σύνολο του έργου: 1.350 εκατ. ευρώ

Εκτίμηση για το τελικό κόστος της κατασκευής του τμήματος που παραδίδεται: 420 εκατ. ευρώ * Αποζημιώσεις κατασκευαστή - παραχωρησιούχου 2013: 89,5 εκατ. ευρώ

Αποζημιώσεις κατασκευαστή - παραχωρησιούχου (συν αμοιβή επιτάχυνσης) 2016: 57,5 εκατ. ευρώ

Χρόνος έναρξης κατασκευής: 2008

Διόδια για Ι.Χ. για το τμήμα που παραδίδεται: 1,95 ευρώ τα μετωπικά των Τρικάλων και 3,10 ευρώ στους Σοφάδες