του Νίκου Χιωτάκη

Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ευρωπαικής Ένωσης στις 9 Σεπτεμβρίου 2015, ο Πρόεδρος Juncker πρότεινε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα στις κοινωνίες της Ευρώπης και στον κόσμο της εργασίας και θα πρέπει να εφαρμόζεται τόσο σε επίπεδο Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών μελών.

Έπειτα από μια ευρεία δημόσια διαβούλευση, στην οποία συμμετείχαν πολίτες, οι κοινωνικοί εταίροι, η κοινωνία των πολιτών, τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων διακηρύχθηκε στις 17 Νοεμβρίου του 2017 στην κοινωνική σύνοδο κορυφής στο Γκέτεμποργκ για τη δίκαιη απασχόληση και την ανάπτυξη.

Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων σχεδιάστηκε με σκοπό την επίτευξη καλύτερων συνθηκών ζωής και εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθορίζει βασικές αρχές και δικαιώματα στους τομείς των ίσων ευκαιριών και της πρόσβασης στην αγορά εργασίας, δίκαιες συνθήκες εργασίας και κοινωνική προστασία και ένταξη.

Η υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ήταν ανέκαθεν αντιληπτή ως κοινή πολιτική δέσμευση και ευθύνη. Σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή έχει δεσμευτεί πλήρως για την ενσωμάτωση των προτεραιοτήτων του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ.

Η Επιτροπή έχει επίσης αναλάβει την υποστήριξη των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Το περιεχόμενο και η φιλοδοξία του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αξιοποιούν πολλές πρωτοβουλίες στον τομέα της απασχόλησης και τον κοινωνικό τομέα και ιδίως:

• την προώθηση μιας νέας αρχής για τον κοινωνικό διάλογο, πράγμα που αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της Επιτροπής να συνεργαστεί στενά με τους κοινωνικούς εταίρους σε όλα τα επίπεδα.
• την πρόταση για μια ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα, η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς για προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες με την άρση των εμποδίων που δημιουργούνται από τις διαφορές μεταξύ της νομοθεσίας και, αποφέρει οφέλη για τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τους ηλικιωμένους στην ΕΕ.
• την πρόταση οδηγίας για τη βελτίωση της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας των συνθηκών εργασίας, η οποία θα βελτιώσει την ενημέρωση των εργαζομένων σχετικά με τα δικαιώματά τους.
• την αναθεώρηση της οδηγίας για την απόσπαση των εργαζομένων, η οποία κατοχυρώνει την αρχή της «ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας στον ίδιο τόπο», με αποτέλεσμα τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού και την καταπολέμηση του αθέμιτου ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς.
• νέα νομοθετική πρόταση για τον εκσυγχρονισμό του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, η οποία, μεταξύ άλλων, διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι που κάνουν χρήση του δικαιώματός τους για ελεύθερη κυκλοφορία δεν χάνουν τα δικαιώματά τους κοινωνικής ασφάλισης.
• πρόταση οδηγίας για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους κηδεμόνες, ώστε να εκσυγχρονιστεί το σημερινό νομικό πλαίσιο.
• το σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων για την περίοδο 2017-2019, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων του•  την επανεξέταση των διαφόρων νομοθετημάτων στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, μέσω της οποίας επικαιροποιούνται και συμπληρώνονται οι διατάξεις που προστατεύουν τους εργαζομένους από τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την εργασία, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε καρκινογόνους παράγοντες.
• διάφορες δράσεις για να εξασφαλιστεί η έγκαιρη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, προληπτική και θεραπευτική υγειονομική περίθαλψη καλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένων ατόμων που πάσχουν από σπάνιες νόσους με πρόσβαση στη διάγνωση και θεραπεία σε όλη την ΕΕ.
• την ενίσχυση και την ανάπτυξη των Εγγυήσεων για τη Νεολαία που βοηθούν τους νέους να βρουν γρήγορα μια θέση στην απασχόληση, την εκπαίδευση ή την κατάρτιση.
• Στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, η Επιτροπή στοχεύει σε πιο φιλόδοξους στόχους για το ποσοστό των ατόμων με χαμηλές επιδόσεις και όσους εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και εξετάζει το ενδεχόμενο νέων στόχων όσον αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες και την επιχειρηματικότητα.

Οι περισσότερες από τις αρμοδιότητες και τα μέσα που απαιτούνται για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων υπάγονται στη δικαιοδοσία των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών, των κοινωνικών εταίρων, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών. Η ευθύνη για την εφαρμογή του πυλώνα εναπόκειται στα κράτη μέλη, σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης και διοίκησης.

Το τρέχον οικονομικό πλαίσιο προσφέρει την κατάλληλη ευκαιρία για την προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, για τον εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. 

Συμπερασματικά, για δεκαετίες η Ευρωπαϊκή Ένωση συμβάλλει στην επίτευξη μεγαλύτερης ευημερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Σήμερα, η Ευρώπη είναι ένας από τους πιο ελκυστικούς τόπους διαβίωσης στον κόσμο. Ωστόσο, η οικονομική και κοινωνική κρίση της τελευταίας δεκαετίας έχει επηρεάσει μακροπρόθεσμα τον κοινωνικό μας ιστό, γεγονός που έθεσε υπό αμφισβήτηση την ουσία της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.

Καθώς η Ευρώπη γυρνά σελίδα εξερχόμενη από την κρίση, είναι καιρός να κοιτάξουμε το μέλλον, να προσαρμοστούμε στην ταχύτητα των μεταβαλλόμενων συνθηκών και να αντιμετωπίσουμε τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, ώστε να ανανεώσουμε και να διατηρήσουμε το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο μας. 

Καθιστώντας σαφές το τι αντιπροσωπεύει η Ευρώπη, ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων διατυπώνει αρχές και δικαιώματα που είναι ουσιώδη για την κοινωνική πρόοδο προς όφελος των πολιτών και των κοινωνιών και παρέχει καθοδήγηση για περαιτέρω δράση.

Πηγές: http://cor.europa.eu/el/

https://ec.europa.eu/commission/

*Ο Νίκος Χιωτάκης είναι Δημοτικός Σύμβουλος Κηφισιάς,

μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδος,

πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΠΕΤΑ ΑΕ,

μέλος της Ευρωπαικής Επιτροπής των Περιφερειών